Helpt het nou echt? 5 vragen over de loopbaancoach

Jij hebt ambitie? Mooi. Hoe je dat allemaal gaat bereiken? Een coach kan helpen jezelf te ontwikkelen in je loopbaan. Maar hoe doet hij dat? En doet een collega als mentor niet hetzelfde? Vijf vragen over de loopbaancoach.

1. Wat is loopbaancoaching?

Er zijn nogal wat definities van deze vorm van coaching in omloop. Maar in de kern komen ze op hetzelfde neer: een loopbaancoach is iemand die jou op professionele manier ondersteunt in de ontwikkeling van jezelf in je loopbaan. Hoofdzaak is dat het draait om jou als persoon en jouw persoonlijke ontwikkeling. Een goede coach helpt je dus om je ambities in je baan te bereiken.

Misschien denk je nu: ‘Zo’n coach, die heb ik toch al?’ In veel organisaties krijgen starters en nieuwe medewerker inderdaad een ‘coach’ aangewezen. Anderen gaan er naar op zoek. Meestal is dat een ervaren medewerker die je met regelmaat begeleidt en zijn ervaring overbrengt. Maar eigenlijk is dit een mentor. En die richt zich veel meer op vakexpertise, taken en inhoud in plaats van op de hele loopbaan.

2. Wat heb ik aan zo’n loopbaancoach?

Een coach helpt dus om je ambities in je loopbaan te realiseren. En ambitie, dat heeft een positieve insteek: je wil jezelf verbeteren, want je wil een volgende stap maken in je loopbaan. Toch stappen veel mensen naar een coach met een ‘probleem’, ziet Suzanne Kietselaer, manager coaching en senior coach bij ontwikkelingsinstituut Schouten & Nelissen.

Dat ‘probleem’ kan variëren van de werkdruk niet aankunnen en geen grenzen kunnen stellen tot het continu in de clinch liggen met de manager. Een goede coach helpt je zo’n probleem te vertalen naar een leerdoel, zegt Kietselaer. In de praktijk ziet ze momenteel bijvoorbeeld veel jonge medewerkers die moeite hebben met de gevolgen van de flexibele arbeidsmarkt. Een tijdelijk contract heeft een einddatum en bij reorganisaties lig je er nou eenmaal het eerste uit.

Kietselaer: ‘Veel jonge mensen vinden het moeilijk om met die onzekerheid om te gaan. Een coach kan je in zo’n geval helpen jouw waarde voor de arbeidsmarkt te ontdekken, zodat je onmisbaar wordt. Een leerdoel is dan dat je op jezelf leert varen zodat je niet afhankelijk wordt van elke gril die jouw werkgever aanneemt. En als je dan toch weg moet, dat je niet denkt dat je waardeloos bent, maar dat je erop leert vertrouwen dat jouw uniekheid elders wél waarde heeft.’

3. Hoe kies ik een goede coach uit?

Even kort door de bocht: elke ‘gek’ mag zich in Nederland loopbaancoach noemen. Het is namelijk geen beschermd beroep. Dat vraagt van jou dus een kritische blik wanneer je op zoek bent naar iemand die je kan helpen je loopbaan te ontwikkelen.

Volgens Kietselaer zijn er drie stappen om te bepalen of je met een kwaliteitscoach te maken hebt. Om te beginnen: let op de vooropleiding van de coach. Coaching is een vak, zegt Kietselaer stellig.

‘Sommige coaches duiken gewoon maar de emotie in: “En wat voel je daar dan bij? Wat erg voor je.” Die maken allerlei emoties los die helemaal niet in relatie staan tot het leerdoel, of zonder dat er stappen aan gekoppeld worden. Dat kan in sommige gevallen juist schade opleveren.’

Ten tweede, bekijk of de coach een effectief bewezen methode gebruikt. Dat kun je navragen bij de beroepsorganisaties voor (loopbaan)coaching: het NOLOC of de NOBCO, bij EMCC of ICF. Let er ook op of er regelmatig wordt bijgeschoold. Bij coaches die een accreditatie of certificering hebben van bovenstaande organisaties, kun je daar wel op rekenen.

Ga ten slotte nooit alleen af op de goede verhalen die je van vrienden en kennissen hebt gehoord. ‘Fijne gesprekken lossen niet per se veel op’, zegt Kietselaer. Alhoewel ‘de klik’ natuurlijk belangrijk is, blijkt uit de wetenschap dat die niet bepaalt dat er resultaat wordt geboekt.

4. Mijn baas wijst een coach voor mij aan, wat nu?

Werkt je baas met een vast coachingsbedrijf, of zelfs een interne coach? Dat komt tegenwoordig vaak voor. Maar als jij dat niet ziet zitten – omdat je niet met de coach overweg kan of het gevoel hebt dat de coach eerder voor je baas wordt ingezet dan voor jou- ga daar dan niet mee akkoord, adviseert Kietselaer. ‘Jij moet uiteindelijk die vertrouwensband opbouwen met je coach. Als je daar zit omdat je gestuurd bent door je leidinggevende of niet achter de leerdoelen staat, dan zit je daar uit beleefdheid.’

Een goede coach weet die vertrouwensband overigens wel te creëren, benadrukt Alexander Waringa, die bij brancheorganisatie voor (loopbaan)coaches NOBCO gaat over de afdeling onderzoek. Maar wat te doen als je een incapabele coach krijgt toegewezen? Vraag je baas dan om een geaccrediteerde coach die zijn coachingstrajecten evalueert en inzicht geeft in zijn manier van werken. ‘De kans op een mismatch is dan veel kleiner’, zegt Waringa. ‘Ook als je gestuurd bent zal een goede coach het traject vormgeven op basis van jouw persoonlijke ontwikkelingpunten, dat is namelijk de essentie van coaching.’

5. Werkt het nou echt?

Deze vorm van coaching is relatief nieuw en onderzoek op dit gebied staat in de kinderschoenen. Maar uit de eerste onderzoeken blijkt steeds sterker dat het wel degelijk werkt. Het helpt bij het resultaatgericht behalen van doelen, vermindert stress en helpt bij het omgaan van moeilijke situaties op het werk.

Hoe komt dat toch? Uiteindelijk draait het allemaal om inzicht, zegt Waringa. ‘Een loopbaancoach helpt je bijvoorbeeld om inzicht te krijgen in wat goed gaat in je werk en hoe je dat nog verder kunt verbeteren. En inzicht is de eerste stap naar zelfverbetering.’

Maar, wil je echt een effectief resultaat behalen, dan zal het coachingstraject aan een aantal voorwaarden moeten voldoen. Zo moet je intrinsiek gemotiveerd zijn om je te ontwikkelen en moet er een helder leerdoel zijn. Want wil je je ambities realiseren, dan moet je natuurlijk wel wéten wat je ambities zijn.

Ten slotte de relatie met de coach: ervaar je steun van hem of haar en is er onderling vertrouwen? Als er geen vertrouwen is, bijvoorbeeld omdat je denkt dat je coach vertrouwelijke informatie aan je werkgever doorspeelt, dan is er geen basis voor een open gesprek en dat doet de effectiviteit van loopbaancoaching de das om. Bovendien zullen de coach en jij altijd gelijkwaardig moeten blijven.

Een goede coach zal je niet vertellen wat je moet doen of hoe je iets moet doen, stelt Waringa. Een mentor doet dat vaak wel. ‘Maar de succesformule van je twintig jaar oudere collega hoeft voor jou niet de juiste route te zijn’, zegt Waringa. ‘Een coach ondersteunt je, maar neemt niet de leiding. De enige die weet wat goed voor jou is, ben je uiteindelijk zelf.’